Geschreven door : Flo Van Dijck - Categorieën : Reviews De Stripspeciaalzaak

De loterij

De loterij

Beeldroman pur sang

De Amerikaanse Shirley Jackson schreef The Lottery in 1948. Het kortverhaal werd in de maand juni van dat jaar in The New Yorker gepubliceerd en veroorzaakte een golf van verontwaardiging. Lezers spraken schande en zegden hun abonnement op. Ondertussen heeft men ingezien dat het een van de allerbeste kortverhalen uit de Amerikaanse literatuurgeschiedenis is en na zeventig jaar heeft het niets aan kracht ingeboet. Het is een literaire parel. Jackson ging bij het schrijven als een uurwerkmaker tewerk. Elk woord is belangrijk en de structuur is ingenieus.

Toch gebeurt er niet veel in De Loterij. Naar jaarlijkse gewoonte organiseert een kleine gemeenschap een loterij en daar leeft iedereen naartoe. De trekking wordt minutieus beschreven, naam na naam passeert de revue tot we weten wie als winnaar uit de bus komt. Het einde is kort, brutaal en schokkend.

Omdat zelfkennis niet de sterkste kant van de mensheid is, kleefde men op Jacksons werk het label "horror and fantasy". Maar Jackson had andere bedoelingen. Ze levert genadeloos kritiek op de maatschappij, observeert hoe mensen zich in groep gedragen en op welke manier ze hun gedrag vergoelijken. Geweld is een deel van het leven en een mens vindt veel manieren om agressie in de samenleving in te bedden. Dat was zo in 1948 toen de holocaust nog vers in het geheugen lag, kleurlingen het moesten ontgelden en homoseksualiteit als verwerpelijk gezien werd. Maar de dorpelingen uit De Loterij zouden ook onze 'vrienden' op Facebook kunnen zijn. Net als een loterij bepaalt willekeur of we iemand daar afmaken of prijzen. Wat we bij de ene als wangedrag bestempelen, merken we bij een ander niet op. We werpen wat graag de eerste steen en hopen dat er veel volgen, want het verschaft plezier en het is altijd zo geweest.

Shirley Jackson was Miles Hymans grootmoeder. Stanley Hyman, een gerenomeerd literair criticus, z'n grootvader en de jonge Miles groeide op in een huis waar meer dan honderdduizend boeken op de schappen stonden. Dan is het niet verwonderlijk dat je later iets met literatuur doet.

Aanvankelijk tekende Miles Hyman boekencovers, maar al snel wou hij meer. Toch duurde het tientallen jaren voor hij de verstripping van De Loterij aanvatte. Al die tijd zocht hij naar een passende tekenstijl en de juiste manier om het verhaal te brengen. Z'n oma laat een verteller aan het woord, maar een overdaad aan lappen tekst zijn dodelijk voor een strip. Uiteindelijk koos hij ervoor om de beelden te laten spreken. Met prachtige, vaak paginagrote prenten die herinneren aan Grant Wood en Edward Hopper, vertelt hij z'n bijna tekstloze verhaal. Dat maakt van De Loterij een beeldroman pur sang, een etiket waar gewoonlijk kwistig mee gemorst wordt, maar dat hier op z'n plaats is.

Net als z'n grootmoeder slaagt Miles Hyman erin de lezer het enige hoofdpersonage van het boek te maken. Dat is nodig om ons aan het eind de mokerslag te doen voelen die Shirley Jackson uitdeelt. De beelden zuigen de lezer in het verhaal en maken ons medeplichtig. Het was een uitdaging om het karakter van de tekst te bewaren, niet meer weg te geven dan Jackson in haar kortverhaal doet en daar is Hyman met glans in geslaagd. Z'n strip ademt het hermetische en minimalistische van het origineel.

Bewerkingen van literaire meesterwerken resulteren meer dan eens in flauwe afkooksels, maar Miles HYman is erin geslaagd het kortverhaal van z'n grootmoeder een extra dimensie te geven. Hij maakt De Loterij visueel aantrekkelijk en loodst het zo de eenentwintigste eeuw binnen. De Loterij ademt de sfeer van The Hunger Games en sterauteur Stephen King is fan, naar jongeren toe moet dat mogelijkheden bieden.